รองศาสตราจารย์ ดร.ทวีชัย อมรศักดิ์ชัย
รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาฟิสิกส์พอลิเมอร์ ประจำปี 2543
รองศาสตราจารย์ ดร.ทวีชัย อมรศักดิ์ชัย (ตำแหน่งทางวิชาการขณะได้รับรางวัล คือ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.) เกิดเมื่อ พ.ศ. 2509 เป็นบุตรของนายเอกชัย และนางเมียง ธรสาธิตกุล สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและปลาย ที่โรงเรียนเบญจมราชูทิศ จังหวัดจันทบุรี จบการศึกษาระดับปริญญาตรี (เกียรตินิยมอันดับหนึ่ง) สาขาเคมีอุตสาหกรรม ที่คณะวิทยาศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า เจ้าคุณทหารลาดกระบัง เมื่อปี พ.ศ. 2532 หลังจากนั้น ได้รับทุนการศึกษาระดับปริญญาเอกของกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม ตามความต้องการของมหาวิทยาลัยมหิดล ไปศึกษาต่อในสาขาฟิสิกส์พอลิเมอร์ ที่ Department of Physics, University of Leeds สหราชอาณาจักร สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอก เมื่อปี 2537 และเข้ารับราชการเป็นอาจารย์ที่ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2537 จนถึงปัจจุบัน
ดร.ทวีชัย เคยได้รับรางวัลต่าง ๆ อาทิ รางวัลผู้สอบได้คะแนนยอดเยี่ยมในชั้นปีที่ 1 กลุ่มนักศึกษาวิทยาศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง และรางวัลผู้สอบได้คะแนนยอดเยี่ยมในหลักสูตรปริญญาวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาเคมี สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง จากมูลนิธิศาสตราจารย์ ดร.แถบ นีละนิธิ และในระหว่างรับราชการที่ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ก็ได้รับทุนไปวิจัยต่างประเทศ อาทิ ในปี 2539 ได้รับทุนจาก Japan Society for the Promotion of Science (JSPS) เพื่อไปทำวิจัยระยะสั้นเกี่ยวกับการปรับสภาพผิวของเส้นใยพอลิเอทิลีนด้วยแสง ที่ Gunma University ประเทศญี่ปุ่น และในปี 2541 ได้รับทุนจาก Engineering and Physical Science Research Council (EPSRC) แห่งสหราชอาณาจักร เพื่อทำวิจัยด้านการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของพอลิเอทิลีน ที่ Department of Physics, University of Reading สหราชอาณาจักร ซึ่งเป็นงานวิจัยต่อเนื่องที่ ดร.ทวีชัย กำลังศึกษาค้นคว้าอยู่
งานวิจัยของ ดร.ทวีชัย อมรศักดิ์ชัย เกี่ยวข้องกับพอลิเอทิลีนที่มีการจัดเรียงตัวสูง (highly oriented polyethylene) ซึ่งเตรียมได้จากการยืดพอลิเอทิลีนที่อุณหภูมิสูง ให้มีความยาวเป็นหลายสิบเท่าของความยาวเริ่มต้น ผลิตภัณฑ์ที่ได้มีมอดูลัสและความแข็งแรงเพิ่มขึ้นจากเดิม หลายเท่าตัว โดยได้ศึกษาทั้งในด้านพื้นฐานและประยุกต์ ได้แก่ การศึกษาอิทธิพลของส่วนที่เป็นอสัณฐานต่อการเกิดปฎิกิริยาเคมีในพอลิเอทิลีนที่มีการจัดเรียงตัวสูง และพบว่าส่วนอสัณฐานที่มีการจัดเรียงตัว (oriented amorphous) มีความต้านทานต่อการเกิดปฎิกิริยาเคมีสูงและในการศึกษาเดียวกัน ยังพบด้วยว่า ปฎิกิริยาการกราฟต์ด้วยไวนิลมอนอเมอร์ สามารถเกิดขึ้นภายในเส้นใยได้จากมอนอเมอร์ที่แพร่เข้าไปในส่วนอสัณฐานของเส้นใย ซึ่งได้มีการประยุกต์ความรู้ที่ได้ในการปรับปรุงสมบัติด้านความทน ต่อแรงกดของเส้นใยพอลิเอทิลีน ซึ่งงานวิจัยดังกล่าวได้รับทุนวิจัยจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย
งานวิจัยที่กำลังดำเนินการในขณะนี้ มุ่งเน้นถึงการศึกษาการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างที่เกิดขึ้น ระหว่างการยืดพอลิเอทิลีน จากการศึกษาเบี้องต้นพบว่า พอลิเอทิลีนที่ผ่านการยืด มีโครงสร้างที่สัมพันธ์ กับโครงสร้างเริ่มต้น แม้ว่าจะถูกยืดออกไปหลายเท่าก็ตาม หรืออาจเรียกได้ว่าพอลิเอทิลีนที่ผ่านการยืด สามารถจำโครงสร้างเริ่มต้นได้ และยังพบอีกว่าพอลิเอทิลีนที่ผ่านการยืด อาจเกิดตำหนิ (defect) ที่มีโครงสร้างเฉพาะ นอกจากนี้แล้วยังได้ศึกษาการปรับสภาพผิวของเส้นใยพอลิเอทิลีนเพื่อให้เหมาะสม ต่อการประยุกต์ในงานวัสดุคอมโพสิท
ปีการศึกษา 2565 ดร.ทวีชัย ได้รับคัดเลือกเข้ารับรางวัลมหาวิทยาลัยมหิดล สาขาการประดิษฐ์และนวัตกรรม ซึ่งมอบให้กับผู้ที่มีผลงานประดิษฐ์คิดค้น ผลิตภัณฑ์ หรือกรรมวิธีใหม่ ที่มีความจำเป็นและสอดคล้องกับความต้องการของสังคม มีการนำไปใช้อย่างแพร่หลาย หรือได้จดทะเบียนทรัพย์สินทางปัญญาแล้ว จากผลงานเรื่อง "การพัฒนากระบวนการแยกและใช้ประโยชน์เส้นใยจากใบสับปะรด"
ที่มาข้อมูล : รางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่นประจำปี 2543. [กรุงเทพฯ] : มูลนิธิส่งเสริมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในพระบรมราชูปถัมภ์, 2544. ISBN 974-7580-62-4
ที่มาภาพ : หน่วยจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
