รองศาสตราจารย์ ดร.เทียนทอง ทองพันชั่ง
รางวัลนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ สาขาเคมี ประจำปี 2547
รองศาสตราจารย์ ดร.เทียนทอง ทองพันชั่ง (ตำแหน่งทางวิชาการขณะได้รับรางวัล คือ ดร.) เกิดเมื่อ พ.ศ. 2515 ที่จังหวัดสงขลา เป็นบุตรของนายทองคำ และนางประมวลศรี ทองพันชั่ง เริ่มการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ที่โรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัย จังหวัดสงขลา และระดับมัธยมศึกษาตอนปลายที่โรงเรียนเดียวกัน ด้วยทุนโครงการพัฒนาและส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (พสวท.) และได้รับทุนดังกล่าวเพื่อศึกษาต่อจนจบระดับปริญญาตรีสาขาเคมี (เกียรตินิยมอันดับหนึ่ง) จากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ในปี พ.ศ. 2537 ระดับปริญญาโท-เอกสาขาเคมีอินทรีย์ จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ประเทศสหรัฐอเมริกา ในปี พ.ศ. 2542 และเริ่มปฎิบัติหน้าที่ในตำแหน่งอาจารย์ประจำภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542
งานวิจัยหลักของ ดร.เทียนทอง เป็นการศึกษาและพัฒนาปฎิกิริยาทางเคมีอินทรีย์สังเคราะห์ เพื่อใช้สร้างโมเลกุลเป้าหมายที่มีคุณสมบัติตามต้องการ ได้แก่ การประยุกต์ใช้ปฎิกิริยาทอโทเมอไรเซชัน (tautomerization) ของสารในกลุ่มฟีนอลเพื่อสังเคราะห์สารประเภทเอริลซัลไฟด์ สารประเภทเอริลไดออกซินและแอริลไดไธอิน หรือสารประเภทเฮเทอโรเฮลิซีน ซึ่งเป็นสารประกอบอะโรเมติกที่มีโครงสร้างเป็นรูปเกลียว ซึ่งสารดังกล่าวข้างต้นมีศักยภาพในการพัฒนาเป็นวัสดุทางเคมีชนิดใหม่ ๆ กล่าวคือ สามารถใช้เป็นองค์ประกอบในการออกแบบและสร้างระบบโมเลกุลเคมีเชิงซ้อน เพื่อพัฒนาเป็นวัสดุอินทรีย์นำไฟฟ้าหรือสารผลึกเหลวใช้เป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์พอลิเมอร์แบบเกลียวหรือเป็นตัวเร่งปฎิกิริยาแบบอสมมาตร เป็นต้น
งานวิจัยอีกด้านหนึ่งเป็นการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพันธะเคมีและผลทางอิเล็คโทรนิคของพันธะเคมีที่มีต่อโครงสร้างสามมิติของโมเลกุล อันมีผลโดยตรงต่อสมบัติทางกายภาพและทางเคมีของสสาร ผลจากการศึกษาดังกล่าว ทำให้เข้าใจคุณสมบัติของพันธะเคมีได้ดียิ่งขึ้น และยังสามารถนำมาใช้ในการปรับปรุงกระบวนการแยกสารไอโซเมอร์ที่มีการจัดเรียงอะตอมในสามมิติที่ต่างกัน ช่วยในการทำนายโครงสร้างสามมิติได้ชัดเจน นอกจากนี้ยังสามารถใช้ในการควบคุมหรือการออกแบบปฎิกิริยาอสมมาตรแบบใหม่ ทำให้การสังเคราะห์สารที่มีโครงสร้างสามมิติเฉพาะตามต้องการทำได้อย่างจำเพาะเจาะจงมากยิ่งขึ้น ลดการสูญเสียสารตั้งต้นในการปฎิกิริยาได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยงานวิจัยดังกล่าวได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) โครงการพัฒนาบัณฑิตศึกษาและการวิจัยทางเคมี และคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
นอกจากในด้านงานวิจัยแล้ว ดร.เทียนทอง ยังมีบทบาทในการเผยแพร่ความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ให้แก่นักเรียน เพื่อกระตุ้นให้เยาวชนได้เข้าใจและมองเห็นความเกี่ยวข้องของวิทยาศาสตร์ กับกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยเป็นวิทยากรร่วมในการบรรยายสาธิตเรื่อง "มาสนุกกับเคมีกันเถอะ (Chemistry is Fun)" ซึ่งเป็นกิจกรรมของคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)
ที่มาข้อมูล : รางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่นประจำปี 2547. [กรุงเทพฯ] : มูลนิธิส่งเสริมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ในพระบรมราชูปถัมภ์, 2547. ISBN 974-13-3040-5
ที่มาภาพ : หน่วยจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
